N

Na tak postawione pytanie trudno udzielić konkretnej odpowiedzi.

Najbliższą prawdy jest odpowiedź: to zależy

Przepisy prawa nie regulują wprost konkretnego okresu np. 24 miesiące i ani dzień dłużej.

Kodeks postępowania karnego zawiera przepisy gwarancyjne, które określają limity trwania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym i sądowym. Jednocześnie są również przepisy, które przewidują wyjątki od owych limitów.

W praktyce sądy mogą stosować tymczasowe aresztowanie tak długo według konkretnego Sędziego istnieć będą przesłanki stosowania izolacji wobec podejrzanego czy oskarżonego.

W teorii mocno podkreśla się, że tymczasowe aresztowanie powinno być stosowane wyjątkowo i ostatecznie jako najsurowszy środek zapobiegawczy. W praktyce bywa z tym różnie.

Przyjrzymy się przepisom prawa karnego procesowego dotyczącym czasu trwania tymczasowego aresztowania:

Tymczasowe aresztowanie w postępowaniu przygotowawczym

W postępowaniu przygotowawczym sąd, stosując tymczasowe aresztowanie, oznacza jego termin na okres nie dłuższy niż 3 miesiące; oznacza to, że każdorazowe przedłużenie tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym następuje na okres maksymalnie 3 miesięcy, może być na okres krótszy (art. 263 § 1 k.p.k.);

W postępowaniu przygotowawczym całkowity okres tymczasowego aresztowania nie może przekroczyć 12 miesięcy, ale sąd apelacyjny, w którego okręgu prowadzi się postępowanie na wniosek właściwego prokuratora bezpośrednio przełożonego wobec prokuratora prowadzącego lub nadzorującego śledztwo może go przedłużyć na dalszy czas oznaczony – jeżeli konieczność taka powstaje w związku z zawieszeniem postępowania karnego, czynnościami zmierzającymi do ustalenia lub potwierdzenia tożsamości oskarżonego, wykonywaniem czynności dowodowych w sprawie o szczególnej zawiłości lub poza granicami kraju, a także celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego (art. 263 § 2 i § 4 k.p.k.),

• Sąd apelacyjny nie może przedłużyć trwania tymczasowego aresztowania ponad wskazane wyżej 12 miesięcy, jeśli kara realnie grożąca oskarżonemu za zarzucane mu przestępstwo nie przekroczy 3 lat, chyba że konieczność takiego przedłużenia jest spowodowana celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego (263 § 4b k.p.k.)

Tymczasowe aresztowanie w postępowaniu sądowym

Łączny okres stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć 2 lat, ale sąd apelacyjny, w którego okręgu prowadzi się postępowanie na wniosek przed którym sprawa się toczy, może go przedłużyć na dalszy czas oznaczony – jeżeli konieczność taka powstaje w związku z zawieszeniem postępowania karnego, czynnościami zmierzającymi do ustalenia lub potwierdzenia tożsamości oskarżonego, wykonywaniem czynności dowodowych w sprawie o szczególnej zawiłości lub poza granicami kraju, a także celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego (art. 263 § 3  i § 4 k.p.k.)

• Sąd apelacyjny nie może przedłużyć trwania tymczasowego aresztowania ponad wskazane wyżej 2 lata, jeśli kara realnie grożąca oskarżonemu za zarzucane mu przestępstwo nie przekroczy 5 lat, chyba że konieczność takiego przedłużenia jest spowodowana celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego (263 § 4b k.p.k.)

Tymczasowe aresztowanie po wydaniu wyroku

Tymczasowe aresztowanie może nastąpić po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji. Z reguły osoby oskarżone o najcięższe przestępstwa, które były aresztowane w trakcie całego postępowania sądowego, pozostają w areszcie śledczym do czasu rozpoznania apelacji.

Może być też tak, że oskarżony odpowiadał z wolnej stopy i po ogłoszeniu wyroku Sąd stosuje tymczasowe aresztowanie.

Przepisy art. 263 § 7 k.p.k. stanowi, że okres tymczasowego aresztowania po wydanym wyroku sądu pierwszej instancji nie może następować jednorazowo na okres dłuższy niż 6 miesięcy. Przepisy nie przewidują limitu stosowania aresztowania w postępowaniu odwoławczym. Każda decyzja o przedłużeniu izolacji nie może przekroczyć 6 miesięcy.

• W razie uniewinnienia oskarżonego, umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania, warunkowego zawieszenia wykonania kary, wymierzenia kary pozbawienia wolności odpowiadającej co najwyżej okresowi tymczasowego aresztowania, skazania na karę łagodniejszą niż pozbawienie wolności albo w razie odstąpienia od wymierzenia kary, zarządza się niezwłoczne zwolnienie tymczasowo aresztowanego, jeżeli nie jest on pozbawiony wolności w innej sprawie.

• W razie skazania oskarżonego tymczasowo aresztowanego na karę inną niż wymieniona w § 1 albo w razie umorzenia postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i orzeczenia środka zabezpieczającego polegającego na umieszczeniu go w zakładzie zamkniętym, sąd, po wysłuchaniu obecnych stron, wydaje postanowienie co do dalszego stosowania tymczasowego aresztowania.

• W razie umorzenia postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i orzeczenia środka zabezpieczającego polegającego na umieszczeniu go w zakładzie zamkniętym można zastosować tymczasowe aresztowanie.

• W wypadku prawomocnego orzeczenia środka zabezpieczającego polegającego na umieszczeniu sprawcy w zakładzie zamkniętym można zastosować tymczasowe aresztowanie do czasu rozpoczęcia wykonywania środka, jednak nie dłużej niż na okres 3 miesięcy, z możliwością jednorazowego przedłużenia w szczególnie uzasadnionym wypadku na kolejny miesiąc.

Najczęściej przesłanką tymczasowego aresztowania jest przesłanka „zagrożenia surową karą”. Niestety Sądy nie rozważają wnikliwie, czy rzeczywiście oskarżonemu FAKTYCZNIE grozi taka kara. To błąd.

„ (…) Z ugruntowanego orzecznictwa ETPCz, publikowanego w elektronicznych bazach orzeczeń sądowych i powszechnie dostępnego wynika, że grożąca oskarżonemu surowa kara może stanowić przesłankę stosowania tymczasowego aresztowania w początkowym stadium procesu, ale nie jego zaawansowanym etapie. W orzecznictwie Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu ugruntowany jest pogląd, że tymczasowe aresztowanie oskarżonego nie może zostać przedłużone poza rozsądny termin. Do chwili skazania oskarżonego należy domniemywać jego niewinność, a celem art. 5 ust. 3 EKPC jest zasadniczo wymóg zwolnienia oskarżonego z chwilą, w której dalsze aresztowanie przestaje być rozsądne. Przedłużenie aresztowania może być uzasadnione w danej sprawie jedynie wówczas, gdy zaistniały rzeczywiste powody, które, pomimo istnienia domniemania niewinności, przeważają nad zasadą poszanowania wolności osobistej jednostki z art. 5 ust. 1 Konwencji. Do sądu należy zaś zapewnienie, aby tymczasowe aresztowanie w postępowaniu przygotowawczym nie przekroczyło rozsądnego terminu (…)”

fragment postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 20 września 2021 r. sygn. II AKz 684/21

całość orzeczenia znajdziesz tutaj

"Tymczasowe aresztowanie. Praktyczny przewodnik dla osadzonych, ich bliskich oraz obrońców"  to praktyczna publikacja o wykonywaniu i stosowaniu tymczasowego aresztowania. Zawiera wzory pism procesowych oraz wzory pism do administracji Aresztu Śledczego. Zobacz: spis treści, Rozdział KONTAKTY TELEFONICZNE TYMCZASOWO ARESZTOWANEGO oraz recenzje książki na stronie Wydawnictwa Prawo Anny pod adresem:  https://prawoanny.pl/przewodnik/