S

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział II Karny po raz kolejny dał wyraz temu, że w sprawach w przedmiocie dalszego przedłużenia tymczasowego aresztowania konieczne jest nie tylko szczegółowe uzasadnienie przez Sąd meritii powodów, dla których uznaje, iż inne środki zapobiegawcze w tej sytuacji nie są wystarczające, ale i wskazanie konkretnych okoliczności, które świadczą o utrudnianiu postępowania przez podejrzanego. Ponownie również podkreślił, iż surowość kary nie jest przesłanką samoistną dla przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania.

W postanowieniu z dnia 3 listopada 2021r., Sąd Apelacyjny we Wrocławiu rozpatrywał zażalenie obrońców na postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu w przedmiocie dalszego stosowania najsurowszego środka izolacyjnego. W sprawie właśnie został wniesiony akt oskarżenia, zaś tymczasowe aresztowanie trwało już 11 miesięcy. Co ciekawe, dwukrotnie nie doszło do odebrania wyjaśnień od obu oskarżonych (z 4 zasiadających na tamten moment na ławie oskarżenia) z uwagi na nieobecność jednego z oskarżonych (który w świetle wskazań rzecznika oskarżenia i jego obrońcy miał złożyć wniosek z art. 387 k.p.k.), tak za drugim razem z uwagi na fakt, iż taki wniosek do Sądu rzeczywiście wpłynął

W wywiedzionych zażaleniach obrońcy wskazali na lakoniczność uzasadnienia Sądu I instancji, w tym w szczególności w zakresie rozważań nt. możliwości zastosowania innych środków zapobiegawczych, jak i na fakt, że sama surowość grożącej kary nie jest determinantem dalszego stosowania tymczasowego aresztowania. Do zapatrywania tego przychylił się Sąd Apelacyjny.

Sąd ten wskazał jednoznacznie, iż: „(…) aresztowanie ingerujące w podstawowe prawa obywatelskie, jakimi są prawo do wolności osobistej (art. 41 Konstytucji RP) oraz prawo do rozpoznania sprawy podejrzanego bez zbędnej zwłoki przez Sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) chronione także regulacjami konwencyjnymi (art. 5 ust. 1 EKPCz), na co zwróciła uwagę obrońca oskarżonego X.Y., ale co również podkreślił adwokat B.G. obrońca X.Z., może być stosowane wyjątkowo, a przesłanki wykładane rygorystycznie i winny one być stronom w sposób czytelny przedstawione. (…) obawa bezprawnego utrudniania prawidłowego przebiegu postępowania, stanowiąca jedyną przesłankę stosowania środków zapobiegawczych spełniających funkcję zabezpieczającą, musi być uzasadniona (art. 258 § 1 k.p.k.) i wynikać z okoliczności ustalonych w toku postępowania (art. 251 § 3 k.p.k.). Wymieniona przesłanka nie może być zatem iluzoryczna, gołosłowna, niepotwierdzona żadnymi okolicznościami.”

Tym samym po raz kolejny Sąd Apelacyjny we Wrocławiu dał wyraz temu, iż rozstrzygnięcie Sądu I instancji nie może ograniczać się do przywołania brzmienia poszczególnych przepisów, ale wymaga wykazania konkretnych okoliczności, które przemawiają za koniecznością zabezpieczenia postępowania za pomocą tego, a nie innego – jako niewystarczającego – środka zapobiegawczego.

W dalszym fragmencie przywołanego postanowienia Sąd wskazuje, „(…) że jeśli Sąd Okręgowy upatruje zagrożeń dla biegu rozprawy ze strony oskarżonych to w pierwszej kolejności winien rozważyć, czy inne środki zapobiegawcze zabezpieczą jej tok w stopniu wystarczającym, zgodnie z regułą wyrażoną w art. 257 § 1 k.p.k., minimalizacji dolegliwości środków zapobiegawczych. Akcentują tę kwestię adwokat A.K. i adwokat B.G.. Obowiązkiem Sądu dokonującego oceny potrzeby zastosowania (przedłużenia) tymczasowego aresztowania jest zbadanie i rozważenie czy inne środki zapobiegawcze bieg rozprawy zabezpieczą w sposób wystarczający. Jeśli tak jest stosowanie najsurowszego ze środków zapobiegawczych, jakim jest trwanie aresztowania, jest niedopuszczalne. Jest rzucającym się w oczy, że Sąd Okręgowy rozstrzygający w zaskarżonym postanowieniu o przedłużeniu tymczasowego aresztowania wobec oskarżonych nie przeprowadził żadnej analizy możliwości zabezpieczenia prawidłowości postępowania sądowego innymi niż tymczasowe aresztowanie środkami zapobiegawczymi”.

Przytoczone postanowienie odnosi się również do kwestii surowości kary, jako samoistnej przesłanki dla przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania. Wielokrotnie, w praktyce obrończej, konfrontuję się z poglądem, iż jeżeli mamy do czynienia z uprawdopodobnieniem czynu zabronionego, to sam fakt ustawowego zagrożenia orzeczenia surowej kary jest w tej sytuacji wystarczający, dla zastosowania/przedłużenia tymczasowego aresztowania albowiem tak ma – rzekomo – traktować rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego (i to w formie uchwały, co często również uwypuklają Sądy).

Mowa oczywiście o uchwale Sądu Najwyższego z 19.01.2012 roku, I KZP 18/11. Sąd Apelacyjny  we Wrocławiu ponownie (czynił to bowiem także w wielu wcześniejszych orzeczeniach) powtórzył, „(..) że znaczenie ma całość treści uchwały najwyższej instancji sądowej, w której sprecyzowano wymogi stosowania normy z art. 258 § 2 k.p.k. Stwierdzono w niej bowiem, że podstawy stosowania tymczasowego aresztowania, określone w art. 258 § 2 k.p.k., przy spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 249 § 1 i art. 257 § 1 k.p.k. (podkreślenie SA) i przy braku przesłanek negatywnych określonych w art. 259 § 1 i 2 k.p.k., stanowią samodzielne przesłanki szczególne stosowania tego środka zapobiegawczego. (uchwała Sądu Najwyższego z 19.01.2012 roku, I KZP 18/11, OSNKW 2012, nr 1, poz. 1). W świetle tego stanowiska Sądu Najwyższego nie może być wątpliwości co do tego, że zagrożenie karą może być przesłanką stosowania aresztowania, ale tylko wtedy gdy spełnione są inne jeszcze warunki izolowania oskarżonych. Oprócz zagrożenia surową karą konieczne jest, aby wystąpiła potrzeba zastosowania aresztowania, a nadto musi ona mieć na celu zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania.

Praktyczny aspekt przedmiotowego postanowienia jest nieoceniony. Wprost nakłada bowiem na Sąd obowiązek szczegółowego i wnikliwego uzasadniania podstaw stosowania tego najdotkliwszego środka zapobiegawczego, jak i po raz kolejny wskazuje na konieczność wykazania wszystkich przesłanek jego stosowania, przy jednoczesnym obowiązku podjęcia rozważań co do tego, czy inne środki zapobiegawcze nie byłyby w tej sytuacji wystarczające. Tak naprawdę staje się planem działania dla każdego Sądu rozstrzygającego w tej kwestii, dla obrońcy zaś „check listą” elementów uzasadnienia takiego postanowienia.

Pełna treść komentowanego orzeczenia:

Zobacz także: "Tymczasowe aresztowanie. Praktyczny przewodnik dla osadzonych, ich bliskich oraz obrońców"  - praktyczna książka o wykonywaniu i stosowaniu tymczasowego aresztowania. Zawiera wzory pism procesowych oraz wzory pism do administracji Aresztu Śledczego.
Spis treści, Rozdział KONTAKTY TELEFONICZNE TYMCZASOWO ARESZTOWANEGO oraz recenzje książki na stronie: https://prawoanny.pl/przewodnik/